O książce: rok / W latach 1851-53 Tołstoj bierze udział w działaniach wojennych na Kaukazie (najpierw jako ochotnik, potem jako oficer artylerii) oraz w 1854 trafia do armii naddunajskiej. Wkrótce po rozpoczęciu wojny krymskiej na osobistą prośbę został przeniesiony do Sewastopola (w oblężonym mieście walczył na słynnym IV bastionie). Życie armii i epizody wojny dostarczyły Tołstojowi materiału do opowiadań „Najazd” (1853), „Wycinanie drewna” (1853–55), a także do esejów artystycznych „Sewastopol w grudniu”, „Sewastopol w maju”, „ Sewastopol w sierpniu 1855 r.” (wszystkie opublikowane w Sovremenniku w latach 1855-56). Eseje te, tradycyjnie zwane „Opowieściami Sewastopola”, odważnie łączyły narrację dokumentalną, reportażową i fabularną; wywarli ogromne wrażenie na społeczeństwie rosyjskim. Wojna jawiła im się jako obrzydliwa, krwawa masakra, sprzeczna z ludzką naturą. Końcowe słowa jednego z esejów, że jego jedynym bohaterem jest prawda, stały się mottem całej późniejszej działalności literackiej pisarza. Próbując ustalić oryginalność tej prawdy, N. G. Czernyszewski wnikliwie wskazał na dwie charakterystyczne cechy talentu Tołstoja – „dialektykę duszy” jako szczególną formę analizy psychologicznej oraz „natychmiastową czystość uczuć moralnych” (pol. sobr. soch., tom 3, 1947, Z. 423, 428).